Beeld van Erasmus

Beeld van Erasmus

Desiderius Erasmus 'Roterodamus'

Op 28 oktober 1466 werd Desiderius Erasmus in Rotterdam geboren. Erasmus was een ‘onwettig’ kind van een Goudse priester en chirurgijnsdochter uit Zevenbergen. Hij werd geboren in de Nauwe Kerkstraat, nadat zijn moeder vlak voor de bevalling naar Rotterdam was gereisd. Vier jaar na zijn geboorte verhuist Erasmus met zijn moeder terug naar Gouda. Erasmus blijft zichzelf altijd Rotterdammer noemen, zo blijkt uit het ‘Roterodamus’ – Latijn voor ‘uit Rotterdam’ – dat hij later toevoegt aan zijn naam. 

Humanist in hart en nieren

Hoewel de ‘roots’ van Erasmus in Rotterdam liggen, trekt hij later heel Europa door om zijn humanistische idealen, kritieken en pleidooien vorm te geven. Erasmus woont, studeert en werkt onder meer in Italië, België, Frankrijk, Zwitserland en Engeland. In 1506 schreef hij een van zijn bekendste boeken ‘Lof der Zotheid’, waarin hij zich op satirische wijze beklaagt over allerlei misstanden in zijn tijd. Door de jaren heen schreef Erasmus nog talloze boekwerken en pleidooien voor een levensbeschouwing waarin de mens het centrale punt was.

Oudste bronzen standbeeld van Nederland

Het standbeeld van Erasmus op het Grotekerkplein is voor zover bekend het oudste bronzen standbeeld van Nederland (van personen anders dan een vorst). Het koperen standbeeld komt uit 1622 en is ontworpen door Hendrick de Keyser (1565-1621). De Keyser heeft de voltooiing van het beeld helaas zelf niet meer meegemaakt. Na zijn dood nam zoon Pieter de Keyser het project over. Het beeld van Erasmus is gegoten door de Rotterdamse bronsgieter Jan Cornelisz. Ouderogge. 

Onderdeel van Internationale Beelden Collectie

Het Erasmusbeeld is net zoals de Sint-Laurenskerk onderdeel van de permanente collectie van Sculpture International Rotterdam (SIR). Uniek aan het bronzen beeld van Erasmus is dat het maar liefst twee eeuwen lang het enige standbeeld op een openbaar plein was. Vroeger was het in Nederland namelijk gebruikelijk dat standbeelden alleen in kerken stonden.

Levensgrote kopie in Brooklyn

Wist je dat er in Brooklyn (New York) op het plein van de Erasmus Hall High School een levensgrote kopie van dit beeld van Erasmus staat? De bekende Rotterdamse beeldhouwer Simon Miedema (1880-1934) is de maker van deze replica.

De rijke geschiedenis van het Erasmusbeeld

Het Erasmusbeeld staat inmiddels al zo’n 400 jaar in Rotterdam. Toch heeft het niet altijd op dezelfde plek gestaan. Integendeel. Het Erasmusbeeld is door oorlog en grote infrastructurele veranderingen meermaals verplaatst. In 1964 heeft het standbeeld uiteindelijk zijn huidige plaats gekregen: voor de Sint-Laurenskerk op het Grotekerkplein. 

Verstopt onder zandzakken voor de Duitse bezetter (1940-1945

Hoewel het Duitse bombardement op Rotterdam in mei 1940 ongekende schade heeft aangericht, kwam het standbeeld van Erasmus ongeschonden uit het bombardement. Kort na het bombardement haalde de gemeentelijke dienst Kunstbescherming het standbeeld van zijn sokkel. Museum Boijmans Van Beuningen nam het historische bronzen beeld in bewaring gedurende de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de bezetting lag het standbeeld verborgen onder betonplaten en zandzakken, uit het zicht van de Duitsers.

Erasmus prijkt aan de Coolsingel (1945-1963)

In juli 1945 kon het standbeeld van Erasmus eindelijk weer aan het Nederlandse publiek worden getoond. Het bronzen beeld kreeg een prominente plek op de Coolsingel. In 1963 moest het beeld van Erasmus echter opnieuw plaatsmaken, ditmaal voor de aanleg van de Rotterdamse metro. 

Inscripties op de sokkel

Het bronzen beeld van Erasmus staat op een natuurstenen sokkel met aan elke zijde een inscriptie.

  • Voorzijde: tekst gewijd aan Erasmus
  • Rechterzijde: een gedicht van de Rotterdamse dichter Joachim Oudaan
  • Linkerzijde: tekst in Latijn van Nicolaas Honsius
  • Achterzijde: de geschiedenis van het beeld tot 1677

[Foto invoegen van een der zijdes sokkel]

Restauratie van het standbeeld

Geen enkel beeld blijft 400 jaar staan zonder regelmatig onderhoud. Ook het standbeeld van Erasmus niet. Nadat het bronzen beeld in 1996 van zijn sokkel was gevallen (of door vandalen omver getrokken, dit staat tot op de dag van vandaag niet vast), werd het beeld in 1997 grondig gerestaureerd. Op 29 januari 1998 werd het beeld in de huidige vorm weer op zijn sokkel gehesen. Bij de herplaatsing benadrukte men dat het beeld van Erasmus van grote waarde is voor de stad Rotterdam en altijd een centrale plaats in de stad moet blijven innemen.